Trẻ chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ có phải là vấn đề nghiêm trọng không?

Trẻ chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ là một vấn đề mà ở thực tế không hẳn được các bậc cha mẹ quan tâm hàng đầu, không phải vì nó không quan trọng nhưng vì tình trạng này rất phổ biến ở trẻ. Tuy mức độ phát triển về kỹ năng ở mỗi trẻ là khác nhau nhưng nó cũng được xác định bằng các mốc tương đối, để chúng ta dễ dàng theo dõi.

Bạn đang đọc: Trẻ chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ có phải là vấn đề nghiêm trọng không?

Có thể nhiều cha mẹ cho rằng, trẻ từ từ rồi cũng sẽ biết nói và nói tốt thôi, nên không cần phải quá lo lắng. Dù có thể việc chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ không phải là tình trạng nguy hiểm hay quá nghiêm trọng, nhưng nó cũng là một vấn đề đáng được cha mẹ lưu tâm. Con cần được cha mẹ hỗ trợ để quá trình phát triển của con diễn ra bình thường. Điều này cũng giúp sinh hoạt, quán trình giao tiếp, khả năng giao tiếp và sự hòa nhập của con được tốt, nó cũng có tác động một cách gián tiếp đến các khía cạnh khác trong sự phát triển của trẻ nói chung. Bàn về chủ đề này, Blogtretho.edu.vn mời cha mẹ hãy tìm hiểu thêm về việc chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ, để có biện pháp can thiệp kịp thời, nếu con phát triển quá chậm so với các mốc chung của độ tuổi trẻ nhé.

1. Trẻ chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ là gì?

Mặc dù các vấn đề về lời nói (dùng miệng, lời nói bao gồm cả phát âm để diễn tả một ngôn ngữ) và ngôn ngữ (gồm toàn bộ hệ thống trao và nhận thông tin để giao tiếp dùng hoặc không dùng lời nói, và văn bản) là khác nhau, tuy nhiên chúng thường đan xen với nhau ví dụ như:

• Trẻ chậm nói là trẻ có thể dùng những từ hoặc cụm từ để diễn tả suy nghĩ của mình nhưng thường khó để hiểu được.
• Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ là trẻ có thể phát âm từ tốt nhưng lại không thể kết hợp từ lại với nhau.

Mặc dù sự phát triển của mỗi trẻ là khác nhau, nhưng các cha mẹ có thể tham khảo một số cột mốc về phát triển kỹ năng nói và ngôn ngữ của trẻ như dưới đây:

• Trước 12 tháng tuổi : Trẻ ở độ tuổi này thường chỉ phát ra các âm thanh ê a, bập bẹ mà thôi. Khi được khoảng 9 tháng tuổi, trẻ mới bắt đầu xâu chuỗi các âm thanh lại với nhau, trẻ có thể sử dụng âm điệu khác nhau và có thể nói “mama” hay “dada” nhưng chưa thực sự hiểu được ý nghĩa của những từ này.

Trước 12 tháng tuổi trẻ sẽ tập trung vào âm thanh và có thể nhận ra được tên của một số đồ dùng thông thường như bình sữa, cái ca…Những trẻ chăm chú dõi theo nhưng không phản ứng với âm thanh thì có thể bị vấn đề về thính giác mẹ nên lưu ý nhé.

• Trẻ 12 đến 15 tháng tuổi : Lúc này trẻ đã bập bẹ nhiều hơn với các âm đa dạng như p, b, m, d hay n, trẻ cũng bắt đầu bắt chước âm thanh và từ trẻ nghe được, và thường nói 1 hay nhiều từ (không gồm “mama” và “dada”). Những danh từ như bé, banh…thường được trẻ nói trước tiên. Trẻ cũng có thể làm theo một số câu mệnh lênh đơn giản gồm 1 bước như “đưa đồ chơi cho mẹ nào”.
• Trẻ từ 18 đến 24 tháng tuổi : Hầu hết (nhưng không phải tất cả) trẻ sẽ nói được khoảng 20 từ khi được 18 tháng, và khoảng 50 từ khi được 2 tuổi. Cũng ở độ tuổi lên 2, trẻ cũng kết hợp được 2 từ thành câu đơn giản ví dụ như “em bé khóc”. Cũng ở tuổi này, trẻ đã xác định được một số đồ vật thường dùng (cả vật thật và qua hình ảnh), có thể chỉ vào các bộ phận cơ thể khi được hỏi (như mũi, tai, đầu…) và làm theo mệnh lệnh có 2 bước (như “con nhặt đồ chơi lên và đưa cho mẹ nào”).

• Từ 2 tuổi đến 3 tuổi : các cha mẹ sẽ thấy được sự phát triển vượt bậc của con ở độ tuổi này. Vốn từ vựng của trẻ đã tăng lên rất nhiều và trẻ đã có thể kết hợp 3 từ hoặc nhiều hơn thành những câu phức tạp hơn. Khả năng nhận thức của trẻ cũng tăng lên – khi được khoảng 3 tuổi, trẻ đã hiểu được thế nào là “đặt vật đó trên bàn” hay “đặt vật đó dưới giường”; trẻ cũng nên biết nhận dạng được màu sắc và diễn tả được các khái niệm.

Như đã nói ở trên, các mốc phát triển được đề cập là tương đối, là mốc chung cho độ tuổi của trẻ. Vậy làm thế nào để xác định được trẻ bị chậm nói. Các cha mẹ hãy theo dõi những biểu hiện dưới đây nhé.

2. Các dấu hiệu cho thấy trẻ chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ

Các cha mẹ nên lưu ý rằng nếu trẻ không phản ứng lại với âm thanh hoặc không tạo ra các âm thanh thì nên được gặp bác sỹ ngay nhé vì có thể trẻ gặp vấn đề về thính giác . Đối với các trường hợp khác, khi trẻ không đạt được những mốc phát triển về ngôn ngữ thì có thể cần nhiều thời gian hơn để nhận ra. Dưới đây là một số dấu hiệu mà nếu các cha mẹ thấy trẻ đang có, nên cho con đi gặp bác sỹ để được tư vấn sớm nhất:

• Khi được 12 tháng tuổi : trẻ vẫn chưa sử dụng cử chỉ, điệu bộ như chỉ trỏ hoặc vẫy tay tạm biệt.
• Khi được 18 tháng tuổi : trẻ thích dùng cử chỉ, điệu bộ để giao tiếp hơn là dùng từ ngữ, lời nói.
• Khi được 18 tháng tuổi : trẻ gặp khó khăn trong việc bắt chước âm thanh cũng như việc hiểu được những câu mệnh lệnh đơn giản.
• Khi được 2 tuổi : trẻ chỉ bắt chước được lời nói hoặc hành động chứ không tự diễn tả được ý mình. Trẻ chỉ lặp lại được những từ ngữ, âm thanh có sẵn chứ không thể dùng lời nói rộng hơn để giao tiếp về nhu cầu của trẻ tại thời điểm đó.

Tìm hiểu thêm: Cách làm đèn trung thu bằng giấy và ống hút đơn giản cho bé

Bên cạnh đó trẻ cũng không làm theo được những chỉ dẫn đơn giản hoặc còn có thể có ngữ điệu hoặc phát âm khác thường.

– Các cha mẹ cũng nên lưu ý nếu trẻ nói khó hiểu hơn so với mức phát triển ở độ tuổi của trẻ. Thông thường:

• Cha mẹ hoặc người chăm sóc có thể hiểu được một nửa những gì trẻ 2 tuổi nói, và ¾ những gì trẻ 3 tuổi nói.
• Khi được 4 tuổi, không chỉ ba mẹ mà những người không quen biết trẻ cũng nên hiểu được toàn bộ những gì trẻ nói.

3. Nguyên nhân gây ra tình trạng chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ

Trẻ chậm nói có thể do nhiều nguyên nhân bao gồm:

• Trẻ có bất thường về cấu trúc các bộ phận của khoang miệng như: lưỡi, vòm miệng, hoặc trẻ bị dây hãm ngẵn cũng có thể hạn chế chuyển động của lưỡi làm việc phát âm gặp khó khăn.
• Trẻ có bất thường về dây thần kinh vận động miệng làm cho việc phối hợp giữa môi, lưỡi và hàm để nói gặp khó khăn. Những trẻ bị tình trạng này thường cũng gặp khó khăn trong việc ăn uống.
• Trẻ gặp vấn đề về thính giác: nếu trẻ không thể nghe hoặc nghe kém (cả 2 tai), thì khả năng tiếp nhận âm thanh và khả năng nói cũng bị ảnh hưởng rất nhiều.

Việc trẻ chậm nói do các nguyên nhân về sinh lý cần được các chuyên gia kiểm tra để đưa ra các phương pháp trị liệu phù hợp sớm nhất có thể, nhằm giúp trẻ phát triển bình thường trở lại. Các cha mẹ cũng được khuyên thực hiện một số việc sau để giúp con cải thiện tình trạng này.

4. Những việc cha mẹ có thể làm để giúp con cải thiện tình trạng chậm nói

• Hãy dành thật nhiều thời gian để giao tiếp với con kể cả trong giai đoạn sơ sinh – bạn có thể hát, trò chuyện với con. Khi con lớn hơn, hãy khuyến khích con bắt chước âm thanh và các cử chỉ, điệu bộ của bạn.
• Hãy đọc sách cho trẻ nghe: Bạn hãy bắt đầu thực hiện ngay từ khi con còn nhỏ, hãy chọn những loại sách có nhiều hình ảnh phù hợp với độ tuổi của con để giúp con hào hứng hơn. Ban đầu, bạn hãy đọc và để con theo dõi hình ảnh, sau đó bạn hãy để con tự chỉ và nhận diện các hình ảnh.
• Hãy dùng các tình huống hàng ngày: Hãy đưa trẻ vảo các tình huống xảy ra hàng ngày trong gia đình cũng như xung quanh bạn và trẻ. Ví dụ như bạn có thể chỏ cho con tên các loại thực phẩm ở siêu thị, giải thích cho con những gì bạn làm khi nấu ăn, khi dọn nhà, chỉ cho con biết tên của các đồ vật trong nhà, các âm thanh bạn nghe được khi lái xe…Hãy hỏi trẻ và chú ý đến phản hồi của con dù đôi khi chúng khá khó hiểu. Bạn hãy cố gắng đơn giản hóa mọi thứ, nhưng nên hạn chế dùng “baby talk” – những tiếng bi bô của trẻ em.

>>>>>Xem thêm: Top 10 xe ô tô trẻ em tự lái siêu xinh siêu hot dành cho bé

Nhận ra trẻ chậm nói hay chậm phát triển ngôn ngữ sớm sẽ giúp việc điều trị cho trẻ đạt được kết quả tốt và nhanh nhất. Vì vậy, các cha mẹ hãy lưu ý nhiều hơn đến quá trình phát triển ngôn ngữ của con mình. Nếu con có dấu hiệu phát triển chậm hơn so với những mốc thông thường, cha mẹ hãy đưa con đến gặp các chuyên gia để được theo dõi sát sao hơn. Hãy để sự can thiệp kịp thời, các phương pháp trị liệu đúng đắn và thời gian giúp trẻ giao tiếp tốt với bạn, mọi người trong gia đình và cả thế giới rộng lớn ngoài kia các cha mẹ nhé.

Theo Kids Health

Lily Nguyễn lược dịch